Biografia
Stanisław Rospond urodził się w Liszkach, pod Krakowem. Jako mały chłopiec stracił oboje rodziców, dlatego jego wychowaniem zajął się wuj, biskup krakowski Stanisław Rospond. W latach dwudziestych ubiegłego wieku rozpoczął studia na wydziale filologicznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiował polonistykę i slawistykę. Po ukończeniu studiów zaczął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim jako asystent. Po kilku latach przeniósł się do Lwowa, gdzie kontynuował pracę naukową na tamtejszym Uniwersytecie. Po wojnie trafił do Wrocławia gdzie praktycznie od razu rozpoczął budowanie życia naukowego miasta. Założył Katedrę Języka Polskiego na tamtejszym uniwersytecie, którą kierował do 1969. W latach 1950–1954 był współzałożycielem i rektorem Wyższej Szkoły Pedagogicznej we Wrocławiu. Po przeniesieniu jej do Opola kierował jej Katedrą Języka Polskiego. Po niedługim czasie uczelnia ta przekształciła się w Uniwersytet Opolski. W latach 1958–1960 był dziekanem Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Był współzałożycielem Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Stanisław Rospond opublikował ponad sześćset prac z zakresu polonistyki, slawistyki, z zakresu gwary śląskiej. Był autorem wielu słowników i książek pomocnych w nauce nad językiem min: Gramatyka historyczna języka polskiego, której studenci polonistyki używają do tej pory.
Przed migracją
Tak liczne publikacje naukowe na przestrzeni wielu lat pracy przyćmiły prawdopodobnie książkę, która Stanisław Rospond napisał po pobycie na Bałkanach w latach 30 tych ubiegłego wieku.
W 1935 roku ukazuje się na polskim rynku książka pod tytułem "Jugosławia. Z teki badacza i podróżnika", jej autorem jest wówczas młody naukowiec, slawista o zacięciu socjologicznym (jak sam opisuje) czy raczej antropologicznym (kiedy do książki sięga się obecnie).
"Jugosławia" jest swoistym przewodnikiem po krajach półwyspu Bałkańskiego, w którym Stanisław Rospond obszernie, nie tylko jak na swoje czasy, opisuje wszystkie zwiedzone przez siebie kraje, regiony. Każdemu poświęcając osobny rozdział, pełen nie tylko potrzebnych informacji, ciekawostek, opisów przyrody ale wypełnionych osobistą refleksją nad regionem tak mało znanym polskiemu czytelnikowi.
Migracja — motywacja
„W Skoplju, tak jak i w Sarajewie, dwa światy. Zachód i wschód. Zyją w zupełnej zgodzie i harmonii, ponieważ oddziela je Wardar. Zachód ma swoje corso na ulicy Kralja Petra, od stacji az do bulwarów nad Wardarem, ma swoje kawiarnie, hotele, kuszące oko wystawy, kamienice, podciągnięte pod strychulec ogólnoeuropejskiej normy. Wschód zaś ma swoje meczety, kramy, fezy, domy odwrócone od ulicy. (…) Kobiet mało na ulicy(…) Siedzą w domu i same niewidoczne obserwują zza krat przechodniów. „
Tymi zdaniami Stanisław Rospond zaczął opis Macedonii, której poświecił cały rozdział. Na kilku stronach dokładnie opisuje wszystkie etapy swojej wyprawy. Trasa jego wycieczki przebiegała przez Skopje, Tetowo, Gostiwar, Strugę, Ochryd, Bitolę i Prilep. Każdemu kto był w Macedonii nazwy tych miast brzmią znajomo. Każdemu autor "Jugosławii" poświęcił choć kilka zdań, opisując wrażenia, przygody, ale dzielił się również przydatnymi dla przyszłych podróżników informacjami.
Współcześnie, pomimo mnogości różnych przewodników i reportaży o Bałkanach w tym również Macedonii, trudno znaleźć książkę która opisywałaby ten region i Macedonię w szczególności tak dokładnie, z taką uwagą i zainteresowaniem.
