Konstanty Borzęcki-Mustafa Dżelaledin
urodzony 10 kwietnia 1826, zmarł w 1876

Biografia

Konstanty Borzęcki 1826-1876 . Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Po dwóch latach od rozpoczęcia studiów został zmuszony do ich porzucenia i wstąpienia do seminarium Duchowego we Włocławku. W 1848 brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. Działalność niepodległościowa zmusiła go do emigracji. Początkowo wybrał Francję, ostatecznie trafił do Turcji. W Imperium Osmańskim rozpoczął nowy rozdział życia. Przyjął islam, co ułatwiło mu rozwój kariery wojskowej. Zmarł na terenie dzisiejszej Czarnogóry.

Przed migracją

Konstanty Borzęcki urodził sie w Modrzewcu, majątku rodziny Borzęckich, jednego z liczniejszych rodów szlacheckich w dawnej Polsce. Niewiele wiadomo o pierwszych latach jego życia. Ukończył gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim a następnie podjął naukę na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Konstanty chciał zostać malarzem. Po dwóch latach nauki musiał jednak porzucić studia. Prawdopodobnie zmusiła go do tego sytuacja majątkowa rodziny. Wstąpił do seminarium duchowego we Włocławku. Będąc w seminarium nadal zajmował się malarstwem. Konstanty nie został jednak księdzem. W 1848 roku przyłącza się do Powstania Wielkopolskiego. Prawdopodobnie uciekł z seminarium duchowego by móc walczyć przeciwko zaborcom. A być może Powstanie było dobrym pretekstem by uciec z zamkniętego świata w jakim przymusowo się znalazł. Ta decyzja zaważyła na reszcie jego życia.

Migracja — motywacja

Po nieudanym zrywie wielkopolskim Konstantemu Borzęckiemu pozostała jedynie emigracja. Po upadku Powstania dowództwo pruskie wydało odezwę, zgodnie z którą, powstańcy, którzy zgłoszą się do władz państwowych dostaną możliwość wyjazdu do Francji. Odezwa władz pruskich okazała się podstępem, Konstanty tak jak wielu innych powstańców trafił do więzienia. Podczas pobytu w więzieniu w Magdeburgu wykonał kilka litografii przedstawiających jego udział w Powstaniu. Nie wiadomo jakie okoliczności sprawiły, że udało mu sie opuścić więzienie i dostać upragniony paszport. Konstanty po wielu perturbacjach w końcu opuścił Polskę i wyjechał do Francji.

Migracja – adaptacja

Borzęcki pojechał do Francji z zamiarem robienia kariery wojskowej. Jednak w tym okresie Francja nie była zainteresowana kształceniem polskich oficerów. Borzęcki trafił, jak wielu innych byłych powstańców do Stambułu. Imperium Osmańskie było przychylnie nastawione do polskiej emigracji, która chętnie przyłączała się do walki z Rosją. Główną przeciwniczką Imperium na arenie międzynarodowej. Jedynym warunkiem by móc rozpocząć karierę w wojsku tureckim była zmiana wyznania. Konstanty Borzęcki już w 1849 roku, czyli rok po opuszczeniu Polski, przyjmuje islam i rozpoczyna nowe życie jako Mustafa Dżelaledin-bej. Po zdanym egzaminie oficerskim i złożeniu przysięgi wierności sułtanowi Konstanty- Mustafa został członkiem sztabu generalnego armii tureckiej. Początkowo służył na prowincji, w tym czasie powstało wiele szkiców, rysunków i obrazów olejnych dokumentujących żołnierskie życie. Zasługi Borzęckiego w budowie fortyfikacji zostały w niedługim czasie zauważone i docenione, dzięki czemu powrócił do Stambułu. Już w Stambule ożenił się z córką jednego z osmańskich dostojników.

Życie codzienne w Macedonii

Konstanty Borzęcki jako Mustafa Dżelaledin był jednym z lepszych oficerów, dzięki czemu szybko awansował i otrzymał stopień generała i paszy. Wraz ze zmianą polityki tureckiej wobec Rosji i prób zacieśniania relacji, pasza Mustafa Dżelaledin został na jakiś czas odsunięty od polityki i wojska. Lata 1863-1867 Mustafa spędził na "zesłaniu" w Tyrnowie (obecnie miejscowość w Grecji) . Zamieszkał tam wraz z rodziną, której po raz pierwszy od narodzin swojego pierwszego syna mógł poświęcić więcej czasu. Okres odsunięcia od głównego nurtu polityki Konstanty-Mustafa poświęcił rodzinie, powrócił także do malarstwa. Przede wszystkim jednak napisał książkę „Le Turcs anciens et modernes” która w późniejszym okresie stała się inspiracją dla Mustafy Kemala Ataturka – twórcy nowoczesnego państwa tureckiego. W 1867 roku wybuchło antytureckie powstanie na Krecie, do tłumienia którego został oddelegowany. Po zakończeniu walk na Krecie, Dżelaledin został skierowany znów na prowincję, tym razem do Monastyru czyli dzisiejszej Bitoli w Macedonii. Niewiele wiadomo o jego pobycie w tamtym rejonie, ani jak długo on trwał. Prawdopodobnie tak jak w innych przypadkach był odpowiedzialny za tłumienie antytureckich powstań. Wkrótce po tym pobycie w 1871 roku Konstanty Borzęcki zostaje zdymisjonowany i oddelegowany na emeryturę. W tym samym roku umarł także jego młodszy syn. 44 letni pasza załamany tymi dwoma wydarzeniami zamknął się na 8 miesięcy w domu. i znów wrócił do rok malarstwa. W 1875 roku na obszarze całych Bałkanów wybuchały co i rusz powstania antytureckie, emerytowany generał, zostaje znów powołany do walki. Rok później ginie w wyniku odniesionych w walce z Czarnogórcami ran. Został prawdopodobnie pochowany na terenie nie istniejącego juz meczetu w miasteczku Spuz. Podobno w chwili śmierci wypowiedział kilka słów po polsku.

Tożsamość

Życie Konstantego Borzęckiego- Mustafy Dżelaledina potoczyło się nietypowym torem. Powstaniec walczący przeciwko zaborcom swojego kraju był jednocześnie okupantem na ziemiach bałkańskich. Wsławił się swoją walecznością, odwagą, jednak walczył przeciwko tym, których może jak mało kto powinien zrozumieć. Jednocześnie przyczynił sie do wzmocnienia ruchu młodotureckiego, który dał podwaliny współczesnemu państwu tureckiemu. To on w swoim dziele „Le Turcs anciens et modernes” dowodził, że miejsce Turcji i Turków jest nie gdzie indziej a w Europie. Za swoje dzieło i poglądy został przedwcześnie odsunięty od funkcji wojskowych i skazany na życie poza nawiasem, na prowincji, z dala od centrum, od ludzi, od polityki. Do końca zycia został wielkim przeciwnikiem Rosji, w działaniach rosyjskiego państwa widział zawsze chęć zagarnięcia jak największej przestrzeni i podporządkowania sobie ludzi. Ponoć przed śmiercią zamiast wersetów Koranu mówił po polsku „psiakrew Katerina”.

Pomóż rozwijać etnografię w internecie.

WESPRZYJ NAS