Biografia
Franciszek Sokulski, 1811-1893 lub 1896. Z wykształcenia był inżynierem, zaangażowanym w polski ruch niepodległościowy w czasach zaborów. Brał udział w Powstaniu Listopadowym i Styczniowy. W wyniku tej działalności musiał wyjechać z kraju. Przez długi czas żył w Turcji gdzie był aktywnym działaczem polskiej emigracji. Jednocześnie pracował jako konstruktor linii telegraficznej na terenie Imperium Osmańskiego.
Przed migracją
Franciszek Sokulski urodził się w 1811 roku w majątku Brzeżany, w nie bardzo zamożnej rodzinie szlacheckiej. Uczęszczał do jezuickiego gimnazjum w Tarnopolu, gdzie jak pisał w swoim pamiętniku, miał okazję rozmawiać z samym cesarzem Józefem . Ponoć po tej rozmowie , jeden z nauczycieli przepowiedział mu karierę wojskowego. Zanim jednak zaangażował się w walkę o niepodległość Polski uczęszczał na kursy z filozofii i prawa na uniwersytecie we Lwowie. Przez jakiś czas pracował jako guwerner w majątku w Żabnie. Tam dotarła do niego wiadomość o wybuchu Powstania Listopadowego. Z Żabna wyjechał w tajemnicy przed swoją chlebodawczynią, do Warszawy gdzie zaciągnął do oddziałów powstańczych.
W wojsku szybko awansował ze stopnia podoficera do stopnia podporucznika
Klęska Powstania zmusiła Sokulskiego, tak jak i innych uczestników, do ucieczki z Polski. Wiosną 1832 roku udało mu się przedostać do Francji.
Migracja — motywacja
Franciszek Sokulski z Polski uciekł do Francji, początkowo trafił na północ kraju do Normandii gdzie podjął pracę w fabryce. Było to dla niego zupełnie nowe doświadczenie, dzięki któremu przede wszystkim znalazł się w nowym środowisku, które wywarło znaczący wpływ na przemianę jego poglądów.
Pracował wśród robotników i jako robotnik związał się Towarzystwem Demokratycznym, frakcją opozycyjną wobec ówczesnej władzy. Sam w pamiętnikach przyznaje, że ze zwykłego, polskiego szlachcica nie dostrzegającego reszty społeczeństwa zamienia się w demokratę walczącego o równe prawa dla wszystkich. Walkę o niepodległość zaczął widzieć jako walkę o równość wobec prawa wszystkich obywateli, i dopiero taka walka miała dla niego sens. Przez swoje nowe kontakty popadł w kłopoty z francuskimi władzami. Wydalono go z Normandii, przez jakiś czas podróżował po Francji, na koniec postanowił zapisać się na 2 letnie studia inżynieryjne.. Po dwóch latach dzięki Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego trafił do Paryża, gdzie odbył 2 letnie szkolenie wojskowe oraz uzupełnił studia inżynierskie o chemię i fizykę. Po tych dwóch latach rozpoczął pracę jako konduktor dróg i mostów, pracował na placach budowy i w biurze.
1848 rok przyniósł kolejną zmianę w jego życiu. Sokulski wrócił do kraju, chcąc znów zaangażować się w walkę. W Polsce rozpoczął działalność na rzecz zniesienia pańszczyzny, w końcu zaangażował się w antyaustriackie powstanie na Węgrzech. Powstanie poniosło jednak klęskę a Sokulski znów musiał uciekać
Migracja – adaptacja
Franciszek Sokulski po zakończonym klęską powstaniu węgierskim, trafił do Stambułu, który w tamtym czasie był jednym z prężniejszych ośrodków polskiej emigracji. Rząd Imperium chętnie przyjmował polskich emigrantów, uciekinierów z Powstania Listopadowego, czy później Powstania Styczniowego. Powodem były napięte stosunki polityczne między Imperium Osmańskim a carską Rosją. Sokulski tak jak wielu innych Polaków, znalazł w Stambule schronienie, od razu też zaangażował się w działalność polityczną. Jako agent Towarzystwa Demokratycznego na Wschodzie zobowiązał się przeciwdziałać rosyjskiej propagandzie prowadzonej wśród bałkańskich Słowian. Sokulski widział bowiem w tej działalności głównie chęć Rosji do zdominowania kolejnych narodów i krajów. Uczestniczył również w tworzeniu Legionu Polskiego, który potem jednak przeszedł w ręce Michała Czajkowskiego. Przez długi czas Franciszek Sokulski zajmował się różnymi dorywczymi pracami, jako tłumacz, korespondent dzienników. Był zawiedziony polską emigracją, widział ją jako niespójną, podzieloną na zwalczające siebie nawzajem frakcje, na której pomoc nie można było liczyć.
W 1854 roku dzięki wsparciu amerykańskiego konsula, dla którego czasem pracował, zostaje zaangażowany przez turecki rząd do budowy pierwszej linii telegraficznej w Imperium Osmańskim. Sokulski znał trudy życia na emigracji, sam przez długi czas żył w biedzie i bez stałego zajęcia zaangażował dlatego do pracy przy budowie zatrudniał głównie polskich inżynierów, budowniczych, którzy znaleźli się w Imperium z powodów politycznych.
Życie codzienne w Macedonii
Praca przy budowie linii telegraficznych zaprowadziła Sokulskiego na tereny dzisiejszej Macedonii, która w tamtym okresie było częścią Imperium Osmańskiego.
Druga linia telegraficzna, przy budowie której Sokulski pracował prowadziła między innymi przez Monastyr, czyli dzisiejszą Bitolę i Ochryd. Oba te miasta są jednymi z ważniejszych miejsc dla kultury i historii Macedonii. Choć Sokulski niewiele pisze w swoich pamiętnikach o samej Macedonii, jednak dobrze wspomina spotkania z mieszkańcami tamtych terenów.
I choć pracował dla Imperium Osmańskiego, które dla wielu mieszkańców półwyspu Bałkańskiego było tym samym czym w tamtym czasie dla Polski była Rosja, to niewątpliwie przyczynił się do rozwoju technologicznego tych terenów.
Tożsamość
Choć Franciszek Sokulski wiele lat żył w Turcji i był tam cenionym inżynierem to jednak w 1881 roku zdecydował się na powrót do kraju. Pomimo niewątpliwego udziału w rozwój Imperium w pewnym momencie pozostał bez pracy i nie miał szans na otrzymanie emerytury. Być może gdyby tak jak wielu innych Polaków przyjął islam, to ułatwiłoby mu życie w Turcji. Sokulski jednak pozostawał przede wszystkim wierny sobie i swoim przekonaniom, dlatego tez pomimo wielu lat emigracji był przede wszystkim Polakiem. Zaangażowanym w działalność emigracyjną, niepodległościową, w pomoc swoim rodakom.
Po latach emigracji w 1881 roku wrócił na tereny rodzinnej Galicji, gdzie objął posadę konduktora drogowego. Na tym stanowisku przepracował 7 lat , po czym ze względu na podeszły wiek przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Kołomyi, w domu swojego przyjaciela. Tam tez zmarł w 1893 lub 1896 roku.
